रुस र चीनले सन् २०३५ सम्म चन्द्रमामा साझा परमाणु रिएक्टर निर्माण गर्ने घोषणा
काठमाडौं । रुस र चीनले ठूलो अन्तरिक्ष परियोजनाका लागि हात मिलाएका छन्। रुसको अन्तरिक्ष एजेन्सी रोस्कोसमोसले सन् २०३५ सम्ममा चन्द्रमामा स्वचालित आणविक रिएक्टर निर्माण गर्न चीनसँग मिलेर काम गर्ने बताएको छ।
प्रस्तावित रिएक्टरले चन्द्रमाको आधारमा बिजुली प्रदान गर्नेछ। दुवै देशले संयुक्त रूपमा यो परियोजना सञ्चालन गर्नेछन्। एक रिपोर्टका अनुसार सन् २०२१ मा नै रोस्कोसमोस र चीनको स्पेस एडमिनिस्ट्रेशनले चन्द्रमामा आधार निर्माण गर्ने लक्ष्य रहेको खुलासा गरेका थिए।
नयाँ चन्द्रमा आधारको नाम अन्तर्राष्ट्रिय चन्द्र अनुसन्धान स्टेशन (आईएलआरएस) हुनेछ। रुस र चीनले यस परियोजनामा सामेल हुन चाहने जुनसुकै देशलाई स्वागत गर्ने बताएका छन्।
तर, यो परियोजनामा अमेरिका समावेश हुने आशा कम छ। यसको कारण चीन र अमेरिकाबीचको सम्बन्ध र रुस–युक्रेन युद्धपछि रुस र अमेरिकाबीचको सम्बन्धलाई मान्न सकिन्छ। अमेरिकाले चीनलाई अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशनको हिस्सा बन्न कहिल्यै अनुमति दिएको छैन। यस्तो अवस्थामा उनले आफ्नै स्पेस स्टेशन बनाएको छ। त्यसैले अमेरिका चन्द्रमामा प्रस्तावित स्वचालित आणविक रिएक्टर परियोजनामा सामेल हुनेछैन।
मंगलबार, रोस्कोसमोसले चीनको अन्तरिक्ष विभागसँगको सहकार्यमा चन्द्रमामा परमाणु रिएक्टर बनाउने प्रयास गर्ने घोषणा गर्यो, जसले अन्तर्राष्ट्रिय चन्द्र अनुसन्धान केन्द्रलाई बिजुली आपूर्ति गर्नेछ।
रोस्कोसमोसका महानिर्देशक युरी बोरिसोभलाई उद्धृत गर्दै रिपोर्टमा भनिएको छ, “रोस्कोसमोसले आफ्ना चिनियाँ साझेदारहरूसँग मिलेर चन्द्रमाको सतहमा पावर युनिट स्थापना गर्ने परियोजनामा गम्भीर रूपमा काम गरिरहेको छ।”
विश्वका अन्य अन्तरिक्ष एजेन्सीहरूले पनि चन्द्रमाको लागि आफ्नो मिसन योजना गरिरहेका छन्। तीमध्ये नासा सबैभन्दा अगाडि छ। अबको केही वर्षमा फेरि चन्द्रमामा मानव अवतरण गर्ने योजना छ। यो सबै आर्टेमिस मिशन अन्तर्गत पूरा हुनेछ।
रोस्कोसमोसले यो आधार निर्माण गर्न चन्द्रमामा कार्गो स्थानान्तरण गर्न ठूलो आणविक-संचालित रकेटहरू पनि प्रयोग गर्न खोजिरहेको छ, तर एजेन्सीले यी अन्तरिक्ष यानहरू कसरी सुरक्षित रूपमा निर्माण गर्ने भनेर अझै पत्ता लगाएको छैन।
रोस्कोसमोस र सीएनएसए, जसमध्ये कुनै पनि एजेन्सीले मानिसलाई चन्द्रमाको सतहमा राखेका छैनन्।
गत वर्ष, रुसको ४७ वर्षमा पहिलो चन्द्र अभियान विपत्तिमा समाप्त भयो जब लुना-२५ ल्यान्डर चन्द्रमाको सतहमा ३३ फिट चौडा क्रेटर छोडेर दुर्घटनाग्रस्त भयो।
